Aż siedmiu zawodników z reprezentacji Polski siatkarzy, która we wrześniu w Rzymie zdobyła tytuł mistrzów Europy wywodzi się ze Szkoły Mistrzostwa Sportowego w Spale. To jedna z najbardziej efektywnych placówek szkoleniowych w siatkówce nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Skąd wziął się jej sukces? Opowiada dyrektor SMS-u w Spale, Jacek Matyszewski.

Aleksander Śliwka, Bartosz Bednorz, Jakub Kochanowski, Paweł Zatorski, Tomek Fornal, Norbert Huber i Marcin Janusz to złoci medaliści tegorocznych Mistrzostw Europy w siatkówce. Co ich łączy? Wszyscy przeszli cykl szkoleniowy i edukacyjny w SMS-ie w Spale. Pozostali kadrowicze, poza Wilfredo Leonem, regularnie uczestniczyli w zgrupowaniach kadr młodzieżowych w COS OPO Spała. Również Łukasz Kaczmarek był uczniem SMS, ale w pobliskiej Łodzi, gdzie odnosił sukcesy w siatkówce plażowej. To tylko pokazuje jak skuteczną pracę wykonuje się z młodymi ludźmi i jakie efekty nasz wysiłek przynosi – mówi dyrektor placówki, Jacek Matyszewski.

W Spale jest wszystko, ale będą nowe inwestycje

Przez cztery lata, utworzona w 1995 roku przez Polski Związek Piłki Siatkowej szkoła funkcjonowała w Rzeszowie. W 1999 roku ówczesny wiceminister sportu Wiktor Krebok, były zawodnik i trener siatkarski, zaproponował przeniesienie SMS do Ośrodka Przygotowań Olimpijskich w Spale. W przyszłym roku będziemy obchodzić piękny jubileusz 25-lecia funkcjonowania tej placówki w Spale. Wychowaliśmy mistrzów świata i mistrzów Europy, medalistów tych imprez w różnych kategoriach wiekowych, ostatnio cieszymy bardzo się z sukcesów siatkarzy i siatkarek plażowych.

Ośrodek jest zlokalizowany w centrum kraju, co jest jego wielką zaletą. Posiada niezbędne do treningu i sportowego rozwoju obiekty. Nie zadowalamy się tym, co jest. Każdego roku poprzeczkę stawiamy coraz wyżej. Staramy się wskazywać, jakie mamy zapotrzebowanie. To, co możemy, kupujemy sami ze środków przekazanych przez Ministerstwo Sportu i Turystyki i Polski Związek Piłki Siatkowej. Także Centralny Ośrodek Sportu wsłuchuje się w nasze potrzeby i realizuje zamówienia dotyczące naszej dyscypliny, czy to będzie wyposażenie hali siatkarskiej czy siłowni. Mamy więc idealne warunki do nauki i realizacji programu treningowego.

Cieszymy się ogromnie z informacji, jaka dotarła do nas w ostatnim tygodniu. W ciągu najbliższych dwóch lat w COS OPO w Spale realizowane będą nowe inwestycje z myślą o piłce siatkowej. Minister Sportu i Turystyki rozstrzygnął Program inwestycji o szczególnym znaczeniu dla sportu – edycja 2023. Spośród 35 zadań inwestycyjnych o strategicznym dla polskiego sportu znaczeniu, dwa będą realizowane w Centralnym Ośrodku Sportu – Ośrodku Przygotowań Olimpijskich w Spale. Będą to: przebudowa internatu sportowego Olimpijczyk z kwotą dofinansowania 24 414 000,00 zł oraz budowa hali sportowej do gier zespołowych, gdzie kwota dofinansowania wynosi 13 631 000,00 zł.

Nowa hala byłby trzecim tego rodzaju obiektem w Spale. Dzięki temu, moglibyśmy skuteczniej planować organizację zajęć treningowych szkoły wtedy, gdy w spalskim COS OPO na zgrupowaniach przebywają nasze reprezentacje. Siatkówka kocha Spałę i w ostatnim czasie mieliśmy taką sytuację, kiedy od maja w Spale trenowała kadra kobiet Stefano Lavariniego i mężczyzn Nikoli Grbicia.

Trenerzy, psychologowie, dietetycy, czyli szkolenie na najwyższym poziomie

Niezwykle ważnym elementem całego procesu jest dobór fachowców od szkolenia, trenerów i osób z nimi współpracujących. Trenerzy zatrudniani są poprzez nominację, konsultacje i akceptację Wydziału Szkolenia i władz PZPS na podstawie ich doświadczenia, kwalifikacji, pozycji na rynku siatkarskim. Proces szkolenia cały jest monitorowany i kontrolowany oraz wspierany przez Polski Związek Piłki Siatkowej.

Nasi absolwenci-reprezentanci Polski, ale też gracze klubów Plus Ligi stanowią znakomite przykłady wychowawcze. To są wspaniali sportowcy i ludzie, którzy osiągnęli sukcesy, rozwinęli się siatkarsko i intelektualnie. Angażują się w życie społeczne i wytyczają nowe trendy.

Trenerem Głównym szkoły, odpowiedzialnym za proces szkolenia, jest Sebastian Pawlik. Jest osobą niezwykle utalentowaną i jak na młodego człowieka ogromnie utytułowaną – jego drużyny zdobywały medale Mistrzostw Świata i Europy w różnych kategoriach wiekowych, był również asystentem Vitala Heynena, gdy pierwsza reprezentacja triumfowała w mistrzostwach świata w 2018 roku. On odpowiada za całość sztabu. Trenerem głównym grupy młodszej jest Jacek Nawrocki, były trener reprezentacji kobiet oraz zespołów Plus Ligi. Za pion siatkówki plażowej odpowiada trener Mariusz Prudel, postać niezwykle znana i utytułowana w siatkówce plażowej, uczestnik igrzysk olimpijskich. Oni dobierają trenerów oraz pozostałe osoby do swoich sztabów.

W siatkówce halowej zatrudniamy łącznie pięciu trenerów, dwóch fizjoterapeutów i dwóch trenerów przygotowania motorycznego. W siatkówce plażowej – pięciu trenerów, jednego trenera przygotowania motorycznego i jednego fizjoterapeutę. Oprócz tego nasz sztab uzupełniają lekarz i pielęgniarka. Mamy także porozumienie z kliniką, dzięki której możemy, w przypadku urazu, w ciągu 24 godzin przeprowadzić diagnostykę, albo wdrożyć leczenie.

Jako jednostka edukacyjna, ale również jako zespół sportowy występujący w ligach siatkówki i kadra młodzieżowa, zatrudniamy specjalistów z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Mamy psychologa-pedagoga specjalnego oraz psychologa sportowego dr. Marcina Kochanowskiego, który ma doświadczenie z pracy z kadrą piłki ręcznej, koszykówki i oczywiście siatkówki. Psychologowie pracują w kontekście pracy indywidualnej, zespołowej, ale także z parami w plażówce. Są obecni na treningach i meczach, prowadzą konsultacje i warsztaty nie tylko dla zawodników, ale i dla trenerów, aby rozwijali swoje umiejętności psychologiczne i pedagogiczne. Młodzież objęta jest szeregiem działań w zakresie wzmacniania osobowości, czy nabywania odporności i radzenia sobie ze stresem i umiejętności pokonywania i rozwiązywania problemów.

Dużą uwagę przywiązujemy do kwestii prawidłowego odżywiania, nawodnienia i utrzymywania zalecanej masy ciała i co za tym idzie optymalnej formy sportowej. Każdego roku staramy się edukować naszych młodych zawodników w zakresie racjonalnego żywienia w okresie startowym i postartowym. Kwestia wypoczynku, optymalizacji snu, regeneracji – na przykład między kolejnymi rozgrywkami – musi być przez naszych siatkarzy przyswojona. Tak więc, wiedza, którą im dostarczamy dotyczy nie tylko umiejętności siatkarskich, techniki, ale wzbogacona jest o elementy, które współistnieją w sporcie zawodowym – zdrowe odżywanie, suplementacja, umiejętność wypoczynku. Cenimy sobie również cykle wykładów realizowanych dla naszych uczniów przez Polską Agencję Antydopingową

Jak odbywa się nabór do szkoły?

W tym roku zmieniliśmy formułę przyjęcia młodzieży do szkoły. Do tej pory opieraliśmy się na selekcji na podstawie Ogólnopolskich Turniejów Nadziei Olimpijskich. Zawody wyłaniały najzdolniejszą siatkarsko młodzież z poszczególnych regionów – Północ, Południe, Wschód i Zachód Polski. Przyjeżdżali do Spały trenerzy regionalni z kadrami i w Spale przyglądaliśmy się zawodnikom podczas gier. Dokonywaliśmy oceny, poddawaliśmy ich testom sprawnościowym i badaniom medycznym, a następnie nominowaliśmy wraz z Pionem Szkolenia PZPS do podjęcia nauki w SMS.

O tego roku działamy w inny sposób. Nasi trenerzy obserwują już młodych sportowców – uczestników finałów wojewódzkich po finały krajowe Młodzieżowych Mistrzostw Polski, od młodzika do juniora młodszego. Szkoleniowcy ze Spały są obecni na regionalnych Turniejach Nadziei Olimpijskich, dużo rozmawiają z trenerami klubowymi i rodzicami osób najlepiej rokujących. W efekcie nasi szkoleniowcy w tym roku na camp do Spały, który odbył się na przełomie maja i czerwca, zaprosili 20 zawodników. Ich poziom przerósł nasze oczekiwania. Rywalizacja o miejsce w szkole była naprawdę duża i wielu z nich jest dzisiaj naszymi uczniami. Bardzo podobnie odbywa się rekrutacja do siatkówki plażowej choć ostateczne rozstrzygnięcia zapadają po finałach Mistrzostw Polski Młodzików i Młodziczek.

Ważnym elementem w ocenie postępu i rozwoju młodych sportowców jest dokonywana trzy razy w roku ocena naszych uczniów-zawodników. Dyrektorzy Pionu Szkolenia PZPS wraz z trenerami w danej dyscypliny, czy to siatkówki czy siatkówki plażowej, dokonują dokładnej analizy każdego chłopaka i dziewczyny. Dokonujemy oceny okresowej zaangażowania w proces treningowy, realizacji zdań, udziału w startach ligowych i reprezentacyjnych. Omawiamy rozwój umiejętności technicznych, rozwój fizyczny oraz dyspozycje zdrowotne i  osobowościowe.

SMS PZPS Spała ma klub w I, II i III lidze. Tam grają nasi zawodnicy, ale cały czas są zawodnikami swoich macierzystych klubów. Zgodnie z umowami i przepisami rozgrywek młodzieżowych, kluby powołują nasze uczennice i uczniów na rozgrywki młodzieżowe. Współpraca w tym zakresie układa się bardzo owocnie. Do klubów jadą wspaniale przygotowani i wyszkoleni zawodnicy, bardzo chętni do pokazania się z najlepszej strony w swoim macierzystym środowisku. Dlatego też tak układamy terminarz naszych gier w ligach, aby nie dochodziło do nakładania się dat rozgrywek naszych i klubowych.

Prawie wszyscy nasi uczniowie to reprezentanci Polski. Poza startami, o których wspomniałem, uczestniczą też w akcjach szkoleniowych i zgrupowaniach kadr narodowych. Obywają się one w Spale, w innych ośrodkach kraju i za granicą. Jak widać, nasi podopieczni mają czas wypełniony maksymalnie, bo muszą łączyć trening, starty na różnych polach i naukę w szkole.

Cały czas trwa selekcja. Oceny poziomu sportowego – trzy razy w roku

Przyjmując uczniów do szkoły, powtarzamy im i rodzicom, że ich przygoda w SMS-ie może być czteroletnia, ale może trwać krócej. Przyjmujemy najlepszą siatkarsko młodzież, najbardziej obiecującą i perspektywiczną, ale rozwój tak młodego człowieka może być różny. Pojawiają się kontuzje, istnieje wiele innych czynników, które mogą spowodować, że trzeba zrezygnować z zawodnika. Czasami pozyskujemy później zawodnika, który rozwinął się, będąc w pierwszej klasie liceum, a wcześniej do nas nie trafił. Progres i postęp w jego przypadku był na tyle duży, że na podstawie obserwacji i prognozy uznaliśmy, że warto w takiego zawodnika sportowo zainwestować. Wtedy przychodzi do drugiej klasy. Podsumowując ten aspekt, musimy pamiętać o tym, że naszym celem jest trenować i kształcić przyszłych reprezentantów Polski. Zależy nam na tym, żeby wszyscy obecni w Spale byli reprezentantami w danej kategorii wiekowej.

Ważnym elementem w ocenie postępu i rozwoju młodych sportowców jest dokonywana trzy razy w roku ocena naszych uczniów-zawodników. Dyrektorzy Pionu Szkolenia PZPS wraz z trenerami w danej dyscypliny, czy to siatkówki czy siatkówki plażowej, dokonują dokładnej analizy każdego chłopaka i dziewczyny. Dokonujemy oceny okresowej zaangażowania w proces treningowy, realizacji zdań, udziału w startach ligowych i reprezentacyjnych. Omawiamy rozwój umiejętności technicznych, rozwój fizyczny oraz dyspozycje zdrowotne i  osobowościowe. Musimy wiedzieć, czy zawodnik dobrze współpracuje w zespole czy w parze, jeśli mówimy o siatkówce plażowej. Na tej podstawie prognozujemy potencjał na kolejny okres i ustalamy zadania dla uczniów.

Konsultacje z Nikolą Grbiciem

Przed rokiem gościliśmy w naszej szkole trenera kadry narodowej w piłce siatkowej mężczyzn Nikolę Grbicia. Spotkanie z młodzieżą, które planowane było na 40 minut, trwało półtorej godziny. Trener opowiadał naszym uczniom o swojej drodze życiowej i sportowej, o motywacji i celach w życiu. Wiele miejsca poświecił tematowi rozwoju osobistego. Doskonale nawiązywał kontakt z uczniami i odpowiedział na wiele pytań.

Następnie odbył z uczniami prawie trzygodzinny trening. To nie były typowe zajęcia dla seniorów, którzy dużo wiedzą. Nikola dokładnie analizował każde zagranie, precyzyjnie omawiał zagadnienia techniczne i taktyczne, korygował błędy, prowadził też indywidualne rozmowy z zawodnikami. To było niezwykle cenne spotkanie dla nas wszystkich. Mamy nadzieję, że wkrótce zostanie powtórzone.

Plan dnia ucznia Szkoły Mistrzostwa Sportowego w Spale

W Spale funkcjonuje liceum ogólnokształcące. Obowiązuje realizowanie programów nauczania i ramowych planów nauczania wyznaczonych przez Ministerstwo Edukacji i Nauki. W poniedziałek i w środę zajęcia szkolne odbywają się od godziny 8.00 do 15.30 z przerwą na obiad. Od 15.30 do 20.00 zawodnicy mają treningi. We wtorek i czwartek trening rozpoczyna się o 8 rano i trwa do 12-tej, a potem jest około czterogodzinny czas na naukę w szkole, a po południu ponownie czas wypełnia trening. Piątek jest trochę inny. Uczniowie albo się przygotowują do meczów ligowych albo do turniejów. Od 7.45 do 11 uczestniczą w zajęciach szkolnych i następnie do 14.30 jest trening. Następnie obiad i po posiłku do 17 ponownie czas wypełnia nauka.

Z racji tego, że mamy niewielkie klasy – od 10 do 22 osób – uczniowie realizują plan lekcyjny w szkole. Ta niewielka grupa młodzieży pozwala zindywidualizować nauczycielom prace z uczniami. Stosują metody dzięki, którym skuteczniej docierają do ucznia ze swoim przekazem.

Kadra pedagogiczna szkoły i internatu doskonale rozumie specyfikę uczniów i placówki, dzięki temu uczniowie zawsze mogą liczyć na wsparcie i pomoc.

Nasi uczniowie są sportowcami, a więc osobami zdyscyplinowanymi. Doskonale wiedzą, jaką pracę, i w jakim czasie muszą wykonać. My natomiast pomagamy im, by mogli jak najlepiej realizować i łączyć edukację z treningiem i występami na sportowych arenach.

Przy okazji chciałbym podkreślić nową inicjatywę dotyczącą siatkówki plażowej. PZPS stworzył program poprzez współpracę z uczelniami wyższymi, dzięki któremu zawodnicy i zawodniczki, którzy skończyli naszą szkołę, a nadal są reprezentantami kraju, mogli z dobrym skutkiem łączyć treningi ze studiami.

Absolwenci szkoły to godny przykład dla młodych siatkarzy

Życie w internacie nie jest łatwe. Uczniowie przebywają kilkaset kilometrów od domu rodzinnego. Dlatego tak bardzo dbamy o kadrę nauczycielską i szkoleniową. Muszą to być ludzie, którzy doskonale rozumieją potrzeby młodych ludzi, pomagają im i są bardzo oddani. Często przyjeżdżają na mecze swoich uczniów i są wiernymi ich kibicami. Staramy się organizować czas wolny, wyjścia do kina, spływy kajakowe. W czasie szkoły uczniowie ze starszych roczników mogą robić kursy prawa jazdy. Dbamy o to, aby z naszej placówki wyszli nie tylko sportowcy, ale też dobrze funkcjonujący i pewnie czujący się w społeczeństwie i obecnym świecie ludzie.

Sukcesy, które osiągają nasi wychowankowie nie tylko wśród seniorów, rodzą w nas wielką radość i potwierdzają sens naszej pracy. I podkreślam mocno, że nie liczą się dla nas tylko medale. Ważne by spełniali się życiowo, sportowo, harmonijnie rozwijali i byli szczęśliwi. Nasi absolwenci-reprezentanci Polski, ale też gracze klubów Plus Ligi stanowią znakomite przykłady wychowawcze. To są wspaniali sportowcy i ludzie, którzy osiągnęli sukcesy, rozwinęli się siatkarsko i intelektualnie. Angażują się w życie społeczne i wytyczają nowe trendy. Wspaniale posługują się językami obcymi, propagują zdrowy styl życia i są znakomitymi wzorcami dla młodych pokoleń siatkarzy.

Wysłuchał Olgierd Kwiatkowski

Absolwenci SMS w I reprezentacji Polski

1997 – Marcin Prus, Bartosz Szczęśniewski, Robert Szczerbaniuk, Grzegorz Szymański

1998 – Przemysław Lach, Piotr Lipiński

2000 – Michał Bąkiewicz, Arkadiusz Gołaś, Wojciech Grzyb, Jakub Oczko

2002 – Michał Ruciak, Michał Winiarski

2004 – Patryk Czarnowski, Marcel Gromadowski, Marcin Możdżonek

2006 – Jakub Jarosz

2008 – Łukasz Wiśniewski

2009 – Fabian Drzyzga, Mateusz Mika, Wojciech Włodarczyk, Paweł Zatorski

2010 – Wojciech Ferens

2013 – Bartosz Bednorz, Mateusz Bieniek, Jan Nowakowski, Bołądź Bartłomiej

2014 – Aleksander Śliwka

2015 – Marcin Komenda

2016 – Tomasz Fornal, Jakub Kochanowski, Bartosz Kwolek,

2017 – Norbet Huber

2018 – Mateusz Poręba, Kamil Szymura

2019 – Miłosz Kruk (plażówka)

2020 – Michał Gierżot

2021 – Dawid Dulski

2022 – Jakub Hawryluk

2023 – Małgorzata Ciężkowska, Urszula Łunio , Aleksander Czachorowski i Filip Lejawa (plażówka)