Sporo szumu wywołała decyzja o powołanie mnie na stanowisko trenera głównego kadry narodowej w klasie ILCA6. W środowisku żeglarskim panuje przekonanie, że nominowanym powinien być ktoś związany z tą konkurencją. Chciałbym się podzielić swoimi refleksjami, czy rzeczywiście takie doświadczenie to niezbędny warunek do efektywnego zarządzania programem.

,,Wybierz sobie zawód, który lubisz, a całe życie nie będziesz musiał pracować’’.

W związku z tematem tego artykułu na początku postawię kilka pytań i od razu udzielę odpowiedzi.

• Czy takie roszady personalne miały miejsce w przeszłości i jakie przyniosły efekty?
• Tak, jest wiele przykładów, szczególnie za granicą, na to, że trenerzy nie mający doświadczenia w danej klasie, osiągali sukcesy trenerskie.

• Jakie mogą być potencjalne korzyści?
• Trenerzy specjaliści w jednej klasie mogą mieć zawężoną perspektywę widzenia.Nowi szkoleniowcy, nie mający doświadczenia w danej łodzi, mogą dostrzegać niuanse, niedostrzegane dotąd przez zawodników i trenerów. Mogą próbować zastosować nowe metody treningu i filozofii rozumienia strategii i taktyki żeglowania.

Uniwersalne sfery w pracy trenera żeglarstwa. TECHNIKA

Precyzyjny opis warunków na wodzie

Często zawodnicy, jak i trenerzy, nie zwracają uwagi na to w jakich warunkach przyjdzie im trenować lub startować w zawodach. A precyzyjny opis wody pomaga, nam w świadomym, trenowanie techniki prowadzenia łodzi.

Poniżej przedstawiłem podstawowe parametry, którymi należy posługiwać.

Zasady te obowiązują w każdej klasie!

Fala

• Adekwatna do siły wiatru
• Większa niż wiatr
• Mniejsza niż wiatr
• Szybsza od prędkości łodzi
• Prędkość ruchu fali i łodzi porównywalna
• Wolniejsza od prędkości łodzi
• Płaska, chop, well
• Zgodna z kierunkiem wiatru

Zawsze warto więc dostosować technikę do kształtu fali, a nie tylko do siły wiatru.

Asymetria ustawienia żagli w zależności od kierunku fali

W warunkach zafalowania warto zwrócić uwagę na kierunek fali względem wiatru. Rzadko się zdarza, że te kierunki się pokrywają, zazwyczaj jest przesunięcie i należy to wykorzystać przy ustawieniu żagli. Generalna zasada mówi – im łódź płynie bardziej pod falę, tym żagle pełniejsze. Fala z boku – żagle wypłaszczone.

Najpierw szybkość, potem ostrość

Jedną z kardynalnych zasad w technice prowadzenia łodzi, którą staram się przekazywać, jest zyskiwanie ostrości dzięki szybkości łodzi. Brzmi to paradoksalnie, ale jeśli mamy dobrą szybkość łodzi, to mamy o wiele więcej opcji w  jej sterowaniu.

Zasada ta obowiązuje w każdej klasie!

Balastuj–luzuj żagiel–trymuj (Hike–ease–trim)

Zasada ta obowiązuje w każdej klasie!

Autopilot

Dążymy do wypracowania techniki pozwalającej automatycznie prowadzić łódkę i mieć jednocześnie przegląd sytuacji na trasie. Obserwacja tego, co się dzieje na trasie, nie może obniżać poziomu techniki. Manewry powinny być wykonywane bez zastanawiania się nad poprawnością i być dostosowane do panujących aktualnie warunków na wodzie. Najlepszym miernikiem oceny jakości manewrów jest ich powtarzalność.

Z powyższego wynika, że musimy wypracowywać tak zwaną szybkość regatową.

Różnica polega na nie obniżaniu poziomu szybkości łodzi w warunkach stresu, emocji i obecności przeciwników.

Zasada ta obowiązuje w każdej klasie!

Uniwersalne sfery w pracy trenera żeglarstwa. TAKTYKA

• Taktyka w stosunku do przeciwników

Jeśli rozważamy taktykę do przeciwników musimy mieć świadomość czystego wiatru. Jak duży jest ,,stożek’’ w mojej łódce?

Strefa zaburzonego wiatru zależy od wysokości i smukłości żagla do wiatru i zafalowania akwenu.

• Ile się traci na zwrocie przy różnych warunkach?

To jest jeden z ważniejszych determinantów, różniących taktykę jednej klasy od drugiej.

W jakiej odległości mogę robić manewr pokładania?

Rysunek poniżej pokazuje nam, ile może nam zabrać wiatru łódka, jeśli znaleźliśmy się w jej stożku.

Tutaj, podobnie jak przy okazji analizowania fali, potrzebujemy dobrej charakterystyki rodzaju wiatru. Interesującymi nas parametrami są szkwały i zmiany kierunku. Zazwyczaj dzielimy je na zmiany oscylacyjne, ciągłe lub mieszane. Możemy pójść jeszcze dalej i opisać ich długość i zakres. Jeśli jest różnica w długości trwania, to próbujemy ustalić sekwencję, i w której części akwenu są różnicę.

Potem należy określić ich szybkość przychodzenia i rozpiętość na akwenie.

Jeśli chodzi o szkwały, musimy rozpatrywać opis szkwału w wymiarze 3D albo 4D. Dobrym sposobem wyobrażenia sobie szkwału jest otwarta dłoń. Palce pokazują, jak rozchodzi się wiatr.

Rysunek poniżej pokazuje, w jaki sposób najczęściej rozchodzą się szkwały. Świadomość tego ma kolosalne znaczenie dla rozgrywania wyścigu.

Wykres poniżej pokazuje, co jest ważniejsze w zależności od siły wiatru.

Im silniejszy wiatr, ważniejsze staje się wykorzystywanie zmian jego kierunku.

Natomiast na słabym wietrze ,,czysty wiatr’’ jest głównym priorytetem.

Obowiązuje to w każdej klasie!

Proces planowania strategii wyścigu powinien być w dużej mierze podobny w każdej klasie

Jakie elementy należy brać pod uwagę przy podejmowaniu decyzji strategicznych?

• Ukształtowanie terenu /wody?
• Prognoza pogody
• Lokalna wiedza
• Ustawienie linii startu
• Obserwacje przed wyścigiem
• Prąd
• Split test

Taka lista ułatwia nam podjęcie matematycznej decyzji. Jeśli więcej argumentów przemawia za płynięciem w jakąś stronę, to trzeba wierzyć w dane, które posiadamy.

Zasada ta obowiązuje to w każdej klasie!

Strategia czy taktyka?

Wykres pokazuje, że im bliżej końca regat tym taktyka nabiera większego znaczenia. Na początku regat możemy pozwolić sobie na bardziej agresywne żeglowanie. W miarę zbliżania się do końca zawodów powinniśmy brać pod uwagę, jak nasi przeciwnicy rozgrywają wyścigi.

Zasada ta obowiązuje w każdej klasie!

Również szybkość łodzi ma wpływ na ustalenie priorytetów w wyścigu. Wykres powyżej pokazuje nam, że jeśli dysponujemy dobrą szybkością łodzi,to należy żeglować biorąc pod uwagę przeciwników, podejmować decyzje obarczone mniejszym ryzykiem.

Obowiązuje to w każdej klasie!

Terminy za mało używane w naszej kulturze żeglarskiej:

• Big Picture – czyli patrzenie na wyścig, proces treningowy z szerszej perspektywy. W przypadku regat żeglarskich widzenia wyścigów z góry, nie podejmowania pochopnych decyzji przez chwilowe impulsy.
• Modding – płynąc w wyścigu musimy dostosować kąt żeglugi do wiatru w zależności od warunków i sytuacji taktycznej. Czasami musimy np. po starcie żeglować bardzo ostro do wiatru (high mode) po czym kiedy uwolnimy się od floty warto żeglować na szybkość( east mode). Trudno sobie wyobrazić skuteczne żeglowanie w regatach bez stosowania tzw. moddingu.
• Mediana – dzięki używaniu kompasu na łódce mamy informację o zmianach kierunku wiatru. Przy żeglowaniu w wietrze oscylacyjnym potrzebna jest świadomość średniego wskazania kompasu czyli tzw,,mediany’’. Kiedy żeglując nasz kompas pokazuje średni kurs kompasowy to oznaczy, że czas na zwrot. Niektórzy żeglarze czekają ze zwrotem do maksymalnego wskazania, co jest błędem.
• Recovery – zawodnicy na najwyższym poziomie nie zawsze dobrze żeglują pierwszą część wyścigu. Jednakże mają umiejętność nadrabiania strat, co wyciąga ich na dobre pozycje końcowe. Umiejętność i filozofia walki do końca, czekania na odpowiedni moment do ataku, cierpliwość, koncentracja na szybkości łodzi, to wszystko składa się na ,,recovery” czy skutecznej poprawie miejsca w wyścigu.
• Draft – żagiel to nie płaski i jednowymiarowy, lecz ma trzy wymiary. Każdy żeglarz musi mieć świadomość trójwymiarowości. Używając jakiejś regulacji musimy mieć świadomość jaki ma wpływ na kształt żagla. Jedynym z ważniejszym parametrem żagla jest ,,draft” czyli położenie najgłębszego miejsca na nim.

• VMG i wiatr pozorny – czyli pod jakim kątem najszybciej zbliżasz się do mety. Znaczenie wiatru pozornego ma szczególnie znaczenie na fali.
• Takę decision , czyli podejmowanie decyzji w różnych sytuacjach wyścigu. Najlepsze decyzje podejmuje się kiedy mamy przepracowane różne sytuacje na treningu i odprawach teoretycznych.

Filozofia trenera

• Ciągłe szukanie balastu, unikamy schematów myślowych i tych na wodzie.
• Ilość (czas). Czas jest bezcenną wartością, której nie można kupić. Dlatego musimy go bardzo szanować.
• Nie licz godzin, spraw by godziny się liczyły.
• Jakość procesu.
• Lepiej jest więcej, więcej nie zawsze jest lepiej.
• Zdrowie.
• Najlepsi doktorzy to sen, śmiech i dobre odżywianie.
• Relacje w teamie (ze sparingpartnerami) oraz ich dynamika.
• Lżejszy się staje ciężar, gdy go dźwigasz z ochotą.

Podsumowanie

W tekście starałem się w skrócie przekazać uniwersalne drogowskazy żeglarskie, wartościowe dla całej dyscypliny. W swojej pracy staram się być trenerem żeglarstwa, a nie technicznym specjalistą, co nie znaczy, że nie rozwijam swojej  technicznej wiedzy. Poszukiwanie nowinek i ,,rozkminek” żeglarskich to wręcz moje hobby.

Zachęcam wszystkich trenerów do holistycznego podejścia do swojego zawodu.

Starajmy się być trenerami żeglarstwa, a nie tylko specjalistami w jednej klasie.

Nie chodzi o to, żeby powiedzieć zawodnikom wszystko, co mają zrobić. Im więcej im powiesz, tym mniej sami będą się rozwijać i decydować za siebie. W krótkiej perspektywie może to przynieść korzyści, ale w długiej – na pewno nie przyniesie właściwego efektu.