Zespół Metodyczny działający w ramach Instytutu Sportu – Państwowego Badawczego Zespołu Metodycznego podsumował sezon letni 2025. Dokonał również oceny potencjału polskiego sportu oraz przedstawił zagrożenia mogące mieć negatywny wpływ w perspektywie najbliższych igrzysk olimpijskich nie tylko w Los Angeles.***

Rok po igrzyskach sezon w sportach letnich zawsze posiada własną specyfikę. Na całym świecie trenerzy większości reprezentacji w większości sportów poświęcają ten czas na przebudowanie kadr narodowych, wprowadzają eksperymentalnie nowe metody treningowe. Następuje również wymiana sztabów szkoleniowych, a najlepsi zawodnicy najczęściej starty w najważniejszych imprezach traktują ulgowo.

Niemniej, wyniki w mistrzostwach świata, czyli głównej imprezie w danym sporcie, stanowią ważną podstawę do analizy obecnego stanu kadr narodowych oraz ich potencjału.

Medale i punkty reprezentantów Polski na MŚ seniorów

W sezonie 2025 reprezentanci Polski zdobyli 17 medali na mistrzostwach świata seniorów. Najwięcej przedstawiciele kajakarstwa, bo pięć, z czego cztery złote. Więcej niż jeden medal wywalczyły pięściarki (2) oraz wioślarze (2). W minionym roku to te sporty wyróżniły się w Polsce. Do dorobku medalowego dołożyli się także przedstawiciele następujących sportów: lekkoatletyka, piłka siatkowa, pływanie, strzelectwo, szermierka, zapasy i żeglarstwo.

Wypada wspomnieć o dwóch multimedalistkach – Klaudii Zwolińskiej, która trzykrotnie stawała na podium MŚ w kajakarskim slalomie oraz Annie Puławskiej, dwukrotnej złotej medalistce w kajakarskim sprincie.

Sporty, w których w tym roku polscy zawodnicy medali nie zdobyli to: badminton, deskorolka, gimnastyka, golf, hokej na trawie, jeździectwo, judo, kolarstwo, koszykówka, łucznictwo, pięciobój nowoczesny, piłka nożna kobiet, piłka ręczna, podnoszenie ciężarów, rugby, surfing, tenis (jako turniej WTA bądź ATP Finals Masters), tenis stołowy, triathlon oraz baseball/softball, futbol flagowy, krykiet, lacrosse, squash (nowe sporty w programie IO w Los Angeles). Trzeba zauważyć, że nie we wszystkich sportach odbyły się mistrzostwa świata.

Porównując wyniki osiągnięte na mistrzostwach świata w 2025 roku, czyli w roku poolimpijskim, z latami 2017 (po igrzyskach w Rio de Janeiro) i 2022 (po igrzyskach w Tokio) linia trendu w klasyfikacji medalowej została zachowana. Osiem lat temu polscy sportowcy 17 razy stawali na podium, trzy lata temu – 15.

Patrząc na miejsca punktowane, polski sport odbudowuje się i wraca do poziomu z 2017 roku (234 pkt). W tym sezonie reprezentanci kraju wywalczyli 228 pkt.

(Tabela nr 1). Porównanie dorobku reprezentacji Polski w mistrzostwach świata i w igrzyskach olimpijskich w sportach i konkurencjach olimpijskich w latach 2017 – 2025

W naszym sporcie rządzą kobiety. Panie zdobyły 71 procent medali MŚ (5-4-2), mężczyźni – 29 procent (1-1-4).

Medale MŚ w sporcie paralimpijskim

W sporcie paralimpijskim w konkurencjach, które zostaną rozegrane na igrzyskach, reprezentanci Polski zdobyli w 2025 roku na MŚ 27 medali – 8 złotych, 9 srebrnych, 10 brązowych. Podział na sporty jest następujący:

• 16 medali paralekkoatletów,
• 4 medale parapływaków,
• 4 medale paraszermierzy,
• 3 medale parakolarzy.

Trzeba pamiętać, że w sporcie paralimpijskim lekkoatletyka i pływanie są dominujące na igrzyskach i przypada im aż 2/3 dorobku medalowego. W 2025 roku 67 procent medali zdobyły kobiety i 33 procent mężczyźni. Tendencja jest więc podobna jak w sporcie olimpijskim.

Los Angeles (2028), Brisbane (2032), Warszawa (2040?). Perspektywa najbliższych igrzysk olimpijskich

Jaki mamy potencjał przed igrzyskami w Los Angeles, a patrząc dalej, na igrzyskach w Brisbane (2032), w 2036 roku i być może w Warszawie w 2040 roku?

Patrząc na miejsce Polski w klasyfikacji medalowej od igrzysk w Sydney, linia trendu w klasyfikacji medalowej zmierza wyraźnie w dół, a w klasyfikacji punktowej jest porównywalna. Wyjątkiem były igrzyska w Tokio (2021), w których nasza reprezentacja wyraźnie się wybiła.

Co do potencjału przed Los Angeles, to trzeba zauważyć, że średnia wieku polskich zawodników, którzy w tym roku zdobywali medale na mistrzostwach świata wynosi 30,2 lat. Jeżeli patrzymy na te same osoby, które miałyby startować w Kalifornii, to najstarszy z medalistów w 2028 roku będzie miał 40 lat. Perspektywa startu w Brisbane wydaje się dla takich zawodników nierealna.

W tegorocznych mistrzostwach świata juniorów i młodzieżowców (nie odbyły się we wszystkich sportach) polscy zawodnicy wywalczyli 14 medali. W tym kontekście szanse na medal w Brisbane wydają się mało optymistyczne. Zwracamy jednak uwagę, że w wielu sportach np. w kajakarstwie i wioślarstwie, sztaby szkoleniowe postanowiły dołączyć młodszych zawodników do grup seniorskich. Transfer zawodników może zaburzać wcześniej zasygnalizowany pesymistyczny obraz.

Dodajmy również, że miarą potencjału sportowego jest liczba medali w konkurencjach nieolimpijskich. Wystawianie w nich reprezentantów Polski może świadczyć o szerszym składzie reprezentacji lub poddaniu sprawdzianowi młodych zawodników w kategoriach seniorskich.

Zagrożenia mogące mieć wpływ na sukces w IO 2028

Na podstawie rozmów z przedstawicielami związków sportowych, wizytacji podczas zgrupowań kadr narodowych, ocen sezonu w poszczególnych sportach Zespół Metodyczny wyselekcjonował grupę zagadnień, które mogą stać się podstawą do dyskusji o zagrożeniach, mogących mieć wpływ na sukces Polski na igrzyskach w Los Angeles i – jeśli problemy nie zostaną rozwiązane – na kolejnych igrzyskach.

Zawodnicy

• Nieliczne grupy szkoleniowe, wyjazdy tych samych zawodników (duże obciążenie startowe, dużo wyjazdów w cyklu olimpijskim, poszukiwanie punktów poprzez start w wielu zawodach na różnych kontynentach – stwarza zagrożenie, że zawodnicy zamiast trenować jeżdżą, by przesuwać się w rankingu).
• Zaawansowany wiek zawodników w grupach szkolenia olimpijskiego.
• Brak zastępowalności starszych zawodników.
• Szkolenie indywidualne wraz z odejściem od szkolenia centralnego i finansowanie tego szkolenia.
• W niektórych sportach brak  jasnych, mierzalnych, weryfikowalnych kryteriów powołań na główne zawody.

Chcielibyśmy zwrócić uwagę na problem zaznaczony w puncie 4. Widzimy, że coraz więcej zawodników próbuje  wymusić na władzach związku, aby szkolić się indywidualnie, bez sprecyzowanego planu i mierników osiągnięć. W ten sposób następuje rozdrobnienie systemu szkoleniowego i brak wspólnej wizji pracy w danym związku sportowym. Są też jednak pozytywne wyjątki i jako przykład podajemy indywidualne szkolenie Klaudii Zwolińskiej, Aleksandry Mirosław i Krzysztofa Chmielewskiego. Oni osiągają wyniki na poziomie światowym.

Trenerzy

• Liczne sztaby szkoleniowe w porównaniu do niewielkiej liczby szkolonych zawodników przy niskiej efektywności szkolenia, czego dowodem są odległe lokaty na MŚ i ME.

• Niewystarczająca liczba specjalistów w zakresie monitoringu i analizy danych procesu szkoleniowego. W sporcie danych zbieramy coraz więcej, możemy zbadać wszystko, pytanie jak to wykorzystać? Czy nadmiar danych nie przytłacza? Czy wobec tego specjaliści od analizy danych nie powinni być w związkach sportowych albo sztabach szkoleniowych, aby zminimalizować ilość danych do jednego, spójnego przekazu, który można później wdrożyć w trening.

• Kwalifikacje trenerskie – kształcenie, dokształcanie kadr, niedostateczne wykorzystanie wiedzy doświadczonych trenerów. Widzimy tu ogromny problem z przekazywaniem wiedzy młodym trenerom i nie podejmowanie działań mentoringowych. Może warto zaangażować tych trenerów i dać im możliwość wsparcia poprzez większe zaangażowanie w ministerialne programy Super Asystent i Super Trener?

Wiedza

• Ograniczony dostęp do najnowszych technologii, najnowszego i najlepszego sprzętu.
• Ograniczony dostęp do indywidualizacji sprzętu sportowego. Jako przykłady podać można trymowanie łodzi, produkcja indywidualnych kasków przeznaczonych do jazdy na czas w kolarstwie, dopasowywanie sprzętu i jego optymalizacja pod względem zmieniających się przepisów.
• Niedostateczne wykorzystanie istniejących technologii.
• Niedostateczne wsparcie technologiczne/naukowe lub współpraca z instytucjami naukowymi i prowadzącymi prace B+R.

Organizacja

• Finansowanie. Oparte jest ono głównie na środkach finansowych z MSiT, przy wyraźnie widocznym braku sponsorów, środki pozyskiwane tą drogą są niewielkie.
• Brak dostatecznej, spójnej współpracy pomiędzy polskimi związkami sportowymi a innymi podmiotami: Centralnym Wojskowym Zespołem Sportowym (CWZS), Akademickim Centrum Szkolenia Sportowego (ACSS), Ministerstwem Spraw Wewnętrznych, Ministerstwem Edukacji Narodowej i samorządami. Nie jest to tak efektywna kooperacja jak w innych krajach.
• Komercja w sporcie młodzieżowym, czyli przyciąganie do zajęć a nie do sportu.
• Finasowanie zawodników nie odnoszących sukcesów (przez dwa, trzy lata albo dłużej).
• Pomimo dostępności wszystkich możliwych narzędzi, i to przez wiele lat, niewykorzystywanie ich do maksymalizacji wyników.

Propozycja rozwiązań w celu poprawy szkolenia sportowego

Przedstawione wyżej problemy wymagają rozwiązań. Oto następujące propozycję Zespołu Metodycznego.

Organizacja

• Współpraca wielopodmiotowa w zakresie wypracowywania rozwiązań strategicznych dla rozwoju sportu.
• Terminowe. efektywne i rzetelne składanie ofert w programach, najlepiej w terminie bliskim ich ogłoszenia
• Kandydowanie do władz międzynarodowych federacji. Organizacje te kierunkują dany sport – mając dostęp do takiej wiedzy  Łatwiejsze staje się podejmwanie strategicznych decyzji.
• Wybranie sportów i dyscyplin strategicznych – ukierunkowanie środków na ich finansowanie.
• System Sportu Młodzieżowego (SSM) – kształtowanie strategii szkolenia w związkach sportowych. To daje możliwość przewidywania, w które sporty inwestować.

Działania operacyjne

• Opracowywanie, wdrażanie i egzekwowanie programów naprawczych oraz rozwojowych
• Używanie nowoczesnych narzędzi monitorowania treningu (w oparciu o IS-PIB i inne podmioty).
• Strategia szkolenia sportowego i doboru reprezentacji w oparciu o mierzalne, zdefiniowane wskaźniki, adekwatne do kategorii wiekowych.
• Określenie algorytmów selekcji reprezentacji do głównych imprez w oparciu o zdefiniowane wskaźniki oraz określenie zmian w liczbie finansowanych zawodników w szkoleniu olimpijskim – zasadność ekonomiczna szkolenia szerokich kadr.
• Tworzenie i wykorzystanie nowoczesnych narzędzi wspierających podejmowanie strategicznych decyzji trenerskich/szkoleniowych w oparciu o dane i ich analizę.

Inwestycje w trenerów

• Ustawiczne szkolenie i podnoszenie kwalifikacji kadr trenerskich (punkty szkoleniowe).
• Zmniejszenie liczby dokumentacji oraz zadań organizacyjnych opracowanych przez głównych trenerów.
• Mentoring i przekazywanie wiedzy przez doświadczonych trenerów. Otwartość na transfer wiedzy, doświadczeń i informacji.
• Multidycyplinarne sztaby szkoleniowe.
• Dobór sztabu szkoleniowego/kryteria wyboru sztabu szkoleniowego (w niektórych sportach).