Blisko 300 000 uczniów w całej Polsce korzysta obecnie z bezpłatnych zajęć sportowych w ramach Programu Szkolny Klub Sportowy (SKS). Poprawa kondycji dzieci i młodzieży oraz promocja aktywności fizycznej to jedno z kluczowych zadań, jakie realizuje SKS, a teraz, we współpracy z World Health Organization (WHO),  będzie integrował przez sport dzieci z Ukrainy uczące się w polskich szkołach.

Współpraca Programu SKS z WHO, opierać się będzie na organizacji bezpłatnych, dodatkowych zajęć sportowych w ramach Programu i na włączeniu ukraińskich dzieci do SKSu, co pozwoli na ich integrację z polskimi rówieśnikami. Od początku pandemii aktywność fizyczna dzieci i młodzieży w wieku szkolnym znacząco spadła, co potwierdzają zarówno badania WHO, jak i Instytutu Sportu. Wspólny projekt ma zatem dwa cele – poprawienie kondycji fizycznej najmłodszych, a przynajmniej zatrzymanie spadkowego trendu oraz pokazanie sportu i aktywności, jako doskonałego narzędzia do pokonywania barier adaptacyjnych.

500 milionów złotych w 2023 roku na Program SKS

– Martwią nas analizy obrazujące szereg negatywnych tendencji dotykających najmłodszych – począwszy od niezdrowego żywienia skończywszy braku aktywności fizycznej. A to z kolei w dzisiejszych czasach, zdominowanych przez technologie cyfrowe jest bardzo złą prognozą na przyszłość. Dlatego też robimy wiele, aby zahamować te deficyty i odwrócić niebezpieczne trendy. Przede wszystkim, tworzymy optymalne warunki dla sportu poprzez szeroką paletę programów aktywizacyjnych.

Program Szkolny Klub Sportowy to największe narzędzie aktywizacyjne, którym obecnie dysponujemy. Jego skala i zasięg terytorialny pozwalają efektywnie oddziaływać na najmłodszych, którzy uczestnicząc w programie osiągają lepsze wyniki sprawnościowe niż rówieśnicy, co potwierdzono stosownymi badaniami. To namacalny dowód potwierdzający skuteczność przyjętych systemowych rozwiązań. Z tego też względu będziemy kontynuowali nasze działania w obszarze sportu powszechnego w szerszym aspekcie finansowania – budżet na rok kolejny będzie jeszcze wyższy niż tegoroczny i osiągnie poziom bliski pół miliarda zł – zapowiada Arkadiusz Czartoryski, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sportu i Turystyki, które od 2016 roku finansuje Program SKS.

1000 dodatkowych grup SKS

WHO zaleca średnio 60 minut dziennie aktywności o umiarkowanej lub dużej intensywności aerobowej. Ćwiczenia aerobowe o dużej intensywności, a także te wzmacniające mięśnie i kości, dzieci i młodzież powinny wykonywać co najmniej trzy dni w tygodniu. Realizacja tych wytycznych jest prostym środkiem do poprawy zdrowia społeczeństwa. Regularna aktywność fizyczna może zapobiegać chorobom serca, cukrzycy typu 2 i nowotworom, które są przyczyną prawie trzech czwartych zgonów na całym świecie.

Aktywność fizyczna może również łagodzić objawy depresji i lęku oraz poprawiać procesy myślenia, uczenia się, a także ogólne samopoczucie. W ramach projektu zostanie utworzonych 1000 dodatkowych grup SKS w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych, które dwa razy w tygodniu będą realizowały 60-minutowe pozalekcyjne zajęcia sportowe prowadzone przez nauczycieli wychowania fizycznego. W każdej grupie będą dzieci i młodzież z Ukrainy, które rozpoczęły naukę w polskich szkołach po wybuchu wojny na Ukrainie. Drugim elementem projektu będzie akcja edukacyjna promująca zalety sportu i aktywności fizycznej oraz ich wpływ na zdrowie, też zdrowie psychiczne oraz pokazująca sport, jako narzędzie integrujące młodych ludzi.

Pomoc również dla dzieci z Ukrainy

 – Aktywność fizyczna jest kluczowa dla rozwoju dzieci, ich zdrowia i przeciwdziałaniu chorobom cywilizacyjnym. Takie programy są więc niezbędne. Im więcej będziemy inwestować w dzieci i młodzież, tym więcej rezultatów zobaczymy, gdy dorosną. Wojna na Ukrainie to kolejne wyzwanie, z którym muszą się zmierzyć młodzi ludzie. Takie projekty mają wpływ na zdrowie psychiczne, pomagają dzieciom zintegrować się, a Ukraińcom również wrócić do normalności – twierdzi dr Paloma Cuchi z World Health Organization.

Według dr Urszuli Włodarczyk dyrektor Instytutu Sportu – Państwowego Instytutu Badawczego, który, oprócz pracy naukowo-badawczej w obszarze sportu, skutecznie wdraża projekty mające na celu upowszechnianie sportu wśród dzieci i młodzieży, wspólna akcja SKS i WHO idealnie wpisuje się w to, co od lat realizowane jest w Polsce.

– Aktywizujemy sportowo dzieci i młodzież w naszych programach, a wiadomo też, że sport nie tylko integruje dzięki wspólnej zabawie i rywalizacji, ale pomaga odetchnąć od trudnych doświadczeń życiowych. Dzięki projektowi można zorganizować jeszcze więcej zajęć dla dzieci i młodzieży, z których korzystają też dzieci ukraińskie. Dzieci z Ukrainy dołączyły do Programu już wiosną tego roku. Aktywność fizyczna pomaga zmagać się z traumami wojennymi i dzięki niej dzieci mogą chociaż na chwilę o nich zapomnieć –  podkreśla dyrektor Urszula Włodarczyk.

Gwiazdy sportu i influencerzy promują projekt

W akcję zaangażowani będą też znani sportowcy i influencerzy, którzy docierają do dzieci i młodzieży nowoczesnymi kanałami komunikacji, takich jak Facebook, Instagram czy TikTok. Influencerzy i osoby medialne są postrzegani przez najmłodszych, jako autorytety. Przekaz promujący aktywność i zdrowy tryb życia generowany przez znane i cenione osoby nie tylko podnosi zasięg komunikacyjny, ale sprawia też, że najmłodsi chcą więcej się ruszać i nabierają prozdrowotnych nawyków.

Ogłoszenie współpracy Programu Szkolny Klub Sportowy i Światowej Organizacji Zdrowia było okazją do pokazania, jak w praktyce może wyglądać promocja aktywności fizycznej, dbania o formę oraz tego, jak doskonale do aktywności potrafią motywować sportowe autorytety. Ponad 300 uczestników Programu SKS rywalizowało w multidyscyplinarnych zawodach, a wspierani byli przez wicemistrzynię olimpijską w wioślarstwie Katarzynę Zillmann i Sofię Ennaoui , srebrną medalistkę mistrzostw Europy w biegu na 1500 m.

– Dla mnie SKS to była pierwsza styczność ze sportem i połączenie między lekcjami wychowania fizycznego, a sportem zawodowym. Myślę, że każdy profesjonalny sportowiec powinien mieć misję zachęcania dzieci do uprawiania sportu. Mam nadzieję, że dzieci miały dużą frajdę z rywalizacji z nami. Ja i Kasia na takich wydarzeniach bawimy się świetnie w poczuciu, że robimy coś ważnego  –  podkreśla Sofia Ennaoui.

– Ja sama zaczynałam od zajęć SKS. Moja nauczycielka WF zwerbowała mnie do sportu i dzięki temu moje życie potoczyło się tak, a nie inaczej – zwróciła uwagę na rolę nauczycieli wychowania fizycznego Katarzyna Zillmann. To ich rolą jest stwarzać dzieciom, jak najwięcej okazji do podejmowania ciekawych form aktywności. Nawet najbardziej popularne gry zespołowe, jak piłka nożna, czy koszykówka stwarzają przestrzeń do niestandardowych, ciekawych sposobów realizacji zajęć. Nauczyciele mają też do dyspozycji cały arsenał innych sportów,  w których każdy młody człowiek znajdzie coś dla siebie, jeżeli zobaczy, że dana aktywność sprawia dużo frajdy, a dodatkowo pozytywnie wpływa na samopoczucie, czy relacje w rówieśniczej grupie.

Zwalczyć negatywne skutki pandemii

Badania wykazują, że młodzież uczestnicząca systematycznie w programach aktywności fizycznej, przeciwstawia się ogólnopopulacyjnym trendom zmian sprawności fizycznej. Jej sprawność fizyczna jest lepsza niż rówieśników. Brak aktywności fizycznej w okresie pandemii spowodował wśród dzieci z SKS pogorszenie możliwości motorycznych. Co ciekawe nie odnotowano zwiększenia nadwagi i otyłości, co było powszechne u grup mniej aktywnych fizycznie przed czasem pandemii.  

Wykresy przedstawiają wyniki badań prowadzone na tej samej grupie uczestników Programu SKS i porównują wyniki testów z jesieni 2018 roku do jesieni 2019 roku oraz z jesieni 2019 roku do jesieni 2020 roku.

Okres pandemii przyniósł znaczące pogorszenie wyniku we wszystkich przeprowadzanych próbach sprawności fizycznej, to skutek ograniczeń w zajęciach szkolnych i możliwościach podejmowania aktywności fizycznej na świeżym powietrzu. Należy pamiętać, że obserwacje te dotyczą dzieci i młodzieży uczestniczących w programie Szkolny Klub Sportowy, która w normalnych warunkach podejmuje ponadprzeciętną aktywność fizyczną. Jest bardzo prawdopodobne, że skala negatywnych zmian w pozostałej części populacji jest jeszcze większa.

Projekt „Aktywność i zdrowie naszym wspólnym językiem” jest z pewnością jednym ze sposobów na zwiększanie aktywności fizycznej i odwrócenie popandemicznych trendów. Pokazuje też, że sport, to nie tylko sfera fizyczna. Wspólna aktywność sportowa potrafi integrować nawet pomimo różnic językowych i kulturowych, wspiera zdrowie mentalne, zaszczepia ducha walki, który przydaje się w wielu sytuacjach w życiu codziennym.

Piotr Maj, IS-PIB